Εφηβεία

Η εφηβεία αποτελεί μια ξεχωριστή περίοδο στην ανάπτυξη του ανθρώπου που έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα και στόχους. Ξεκινά περίπου στο 11ο έτος της ηλικίας για τα κορίτσια και στο 13ο έτος για τα αγόρια. Ο έφηβος στο διάστημα αυτό χρειάζεται να μεταβεί από τον ανέμελο και ξέγνοιαστο κόσμο του παιδιού στον κόσμο του ανεξάρτητου και υπεύθυνου ενηλίκου.
Η εφηβεία θεωρείται σαν μια δεύτερη περίοδος που ο άνθρωπος καλείται να διαφοροποιηθεί και να ανεξαρτητοποιηθεί. Η πρώτη περίοδος αναφέρεται στην ηλικία των 3 ετών που το παιδί μπορεί πλέον μόνο του να στέκεται, να περπατά, να εξερευνά το περιβάλλον και να λειτουργεί ανεξάρτητα χωρίς την απαραίτητη π αρουσία της μητέρας του. Αντίστοιχα, ο έφηβος καλείται να ανεξαρτητοποιηθεί μέσα από την σταδιακή απομάκρυνση από τους γονείς του και την αναζήτηση των δικών του προτύπων και αξιών όπως και την δημιουργία σχέσεων εκτός της οικογένειας.
Οι αλλαγές που συμβαίνουν στο διάστημα αυτό είναι ποικίλες και σχετίζονται με πολλούς τομείς στην ζωή του εφήβου.
Αρχικά, ο έφηβος χρειάζεται να αποδεχτεί τις έντονες αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα του το οποίο γίνεται πλέον σεξουαλικά ώριμο. Ο έφηβος έχει την ανάγκη να νιώθει ότι του ανήκει το σώμα του και να ξεπεράσει την αίσθηση ότι είναι ξένος μέσα σε αυτό. Στην προσπάθεια αυτή βλέπουμε αρκετούς εφήβους να πειραματίζονται με το σώμα τους και να δοκιμάζουν έντονες αθλητικές δραστηριότητες.
Η απομάκρυνση από τους γονείς οδηγεί τον έφηβο στον κόσμο των συνομήλικων. Οι φιλίες γίνονται πια πολύ σημαντικές για εκείνον. Είναι σπουδαίο για τον έφηβο να επιλέγει τους φίλους του που ανήκουν πια και στα δυο φύλα. Μέσα στην ομάδα των συνομήλικων του δοκιμάζει τις ικανότητές του, δημιουργεί σχέσεις, ερωτεύεται, εκμυστηρεύεται, ανταλλάσσει εμπειρίες και διαμορφώνει με τον καιρό τον δικό του τρόπο ζωής.
Πέρα από τον κόσμο των συνομήλικων ο έφηβος στρέφεται προς την κοινωνία. Επανεξετάζει το σύστημα αξιών της κοινωνίας και τις φιλοσοφικές και ηθικές της αξίες τις οποίες άλλες αποδέχεται και άλλες απορρίπτει ή αμφισβητεί.
Αρχίζει να ενδιαφέρεται για το μέλλον του και το επάγγελμα που θα ακολουθήσει, θέτει στόχους για την εκπαίδευσή του αλλά και τον τρόπο που θα ήθελε ο ίδιος να ζει.
Οι γονείς σε όλη την διάρκεια της εφηβείας του παιδιού τους, χρειάζεται να έχουν συναισθηματική παρουσία και σταθερότητα, να είναι δεκτικοί και εύκαμπτοι και να αποφεύγουν τις αντιζηλίες και συγκρούσεις μαζί του. Με αυτόν τον τρόπο ο έφηβος θα νιώσει ασφαλής ώστε να τους αμφισβητήσει, να απομακρυνθεί από εκείνους και να διαφοροποιηθεί αποκτώντας τον δικό του τρόπο σκέψης και ύπαρξης.
Ολοκληρώνοντας το στάδιο της εφηβείας, ο έφηβος αναμένεται να έχει δημιουργήσει την προσωπική του ταυτότητα. Τότε νιώθει ότι ο εαυτός του είναι μοναδικός, τα συναισθήματα και οι σκέψεις του ανήκουν και δεν εξαρτώνται από τους γονείς του, έχει διαμορφώσει τις δικές του αξίες, ιδέες και στάσεις για την ζωή κι έτσι συνεχίζει να πορεύεται σαν ένας αυτοδιαχειριζόμενος και υπεύθυνος πια νεαρός ενήλικας.
Η εφηβική ηλικία είναι η ηλικία που ο έφηβος αναζητά την προσωπική του ταυτότητα, στρέφεται προς την ομάδα των συνομηλίκων του ενώ ταυτόχρονα απομακρύνεται από τους γονείς του. Η περίοδος αυτή μπορεί να είναι ιδιαιτέρως ψυχοπιεστική για τον έφηβο καθώς χρειάζεται να αντιμετωπίσει από την μια, τον κόσμο των ΜΜΕ και της εικόνας που αυτά προβάλουν, και από την άλλη τις ποικίλες απαιτήσεις της κοινωνίας η οποία τον αντιμετωπίζει πια σαν υποψήφιο ενήλικα, απαιτήσεις όμως που μπορεί να μην αντιστοιχούν στο επίπεδο της συναισθηματικής του ωριμότητας. Η ασυμφωνία μεταξύ των προσδοκιών που έχουν οι ίδιοι οι έφηβοι από τον εαυτό τους, των απαιτήσεων και των προσδοκιών της κοινωνίας απέναντί τους, αλλά και της εικόνας που προβάλλουν τα ΜΜΕ αποτελεί πηγή σύγχυσης για εκείνους. Από μόνη της επομένως η εφηβική ηλικία με τα ιδιαίτερα αναπτυξιακά της γνωρίσματα είναι μια ηλικία που χρειάζεται στήριξη και πολλές φορές ψυχοθεραπευτική βοήθεια . Ο ψυχοθεραπευτής θα μπορέσει να στηρίξει τον έφηβο στο αναπτυξιακό του ταξίδι και να τον βοηθήσει να αναγνωρίσει, να εκφράσει και να διαχειριστεί κατάλληλα τον συναισθηματικό του κόσμο.
Επιστημονική Συνεργάτης
Σπηλιοπούλου Θεοδώρα
Ψυχολόγος / Εικαστική Θεραπεύτρια παιδιών και εφήβων